I. Ulusal Mimarlık Döneminin Özellikleri

1908-1930 yılları arasında Türk mimarisinde etkili olan ve 1970’lerden sonra I. Ulusal Mimarlık Akımı olarak adlandırılan dönemdir. Bu akım 1908’de II. Meşrutiyet’in ilanıyla birlikte ortaya çıkan milliyetçiliğin mimariye yansımış şeklidir.

II. Meşrutiyet’le birlikte gelişen milliyetçilik eğilimleri mimarlıkta da yeni arayışları gündeme getirmiştir. Bu akımla Türk mimarlığının, “Neoklasik Türk üslubu” ya da “Millî Mimari Rönesansı” adını alan Yeni Klasik Dönem başlamıştır. Daha sonraları (1970’lerden sonra) I. Ulusal Mimarlık adıyla anılacak olan bu tarz, klasik Osmanlı yapılarından aktarılan ögeler ve süslemelerle yüklü yeni bir mimarlık anlayışının ortaya çıkışını sağlamıştır. Akımın öncüleri Mimar Kemaleddin ve Mimar Vedat Tek’tir. Bu sanatçılar II. Meşrutiyet’in ilanından Cumhuriyet’in ilk dönemlerine değin bu üslubu devam ettirmişlerdir. Amaçları Türk mimarlığını oluşturma aşamasında yabancı etkilerden uzak ulusal bir akım oluşturmak olmuştur.

I. Ulusal Mimarlık Akımı, ideolojik düşünceler ve mimari unsurların birleşerek ulusal bilinci yaratma çabası sonucunda ortaya çıkmıştır. Bu akım, geçmişin (Selçuklu ve Osmanlı) motif ve biçimleri kullanılarak Batı’nın ise plan şeması alınarak eklektik bir anlayışla biçimlendirilmeye çalışılmıştır. Daha çok eski dinsel yapılardan alınan geniş saçaklar, kubbe, sivri kemer, sütun, çıkma, mukarnaslı başlık, çini kaplamalar gibi yapı ögeleri sivil mimarlığa uygulanmıştır. Akım daha çok kamu yapılarında görülmüş, konutları pek etkilememiştir. Bu dönemde Mimar Kemaleddin ve Vedat Bey dışında Arif Hikmet Koyunoğlu, İtalyan Giulio Mongeri (Julyo Monjeri) de aynı üslubu benimsemiştir.