İlk Türk İslam Devletleri ile İlk Türk Devletleri Yönetim Anlayışı

Türklerin İslamiyet’i kabul etmesiyle birlikte idari ve askerî alanlarda yaşanan yeniliklerin yanında, sanat çalışmaları ile dil ve edebiyat alanlarında da önemli değişimler görülmüştür. İlk Türk devletlerinin yönetim anlayışı ilk Türk İslam devletlerindeki İslami unsurlardan da etkilenerek devam etmiştir. İlk Türk devletlerindeki kut anlayışı bu dönemde İslami bir anlam kazanarak Allah’ın takdiri veya Allah’ın nasibi anlayışına dönüşmüştür.

Türk Cihan Hâkimiyeti düşüncesi İlk Türk devletlerinde İslam’ın cihat anlayışıyla bütünleşmiştir. Bu düşünce, İslam’ın dünyaya barış, huzur ve adalet getireceği inancına dönüşmüştür. Kâşgarlı Mahmut, İslamiyet’le birlikte ilk Türk devletlerindeki ilahi kökenli Türk hâkimiyet anlayışını şu sözlerle ifade etmiştir: “Tanrı’nın devlet (kut) güneşini Türk burçlarından doğdurmuş olduğunu ve onların mülkleri üzerinden göklerin bütün dairelerine döndürmüş bulunduğunu gördüm. Tanrı onlara Türk adını verdi ve onları yeryüzüne hükümdar yaptı. Zamanımızın hakanlarını onlardan çıkardı. Dünya milletlerinin idare dizginlerini onların eline verdi ve kendilerini hak üzere kuvvetlendirdi.”

İslam inancıyla birlikte Türk hükümdarları; kağan yerine sultan, yabgu yerine de melik gibi unvanları kullanmaya başlamış, bağımsızlık sembolleri olarak da halife adına hutbe okutmuşlardır.