Eratnaoğulları Beyliği Eserleri

Kayseri’nin Bünyan ilçesindeki Ulu Camii’nin inşa tarihi, kitabesinin hasarlı olması sebebiyle kesin bilinmemekle beraber 1256 veya 1333 olarak tarihlendirilir. Özgünlüğünü koruyarak günümüze ulaşan cami zaman içerisinde bazı onarımlar geçirmiştir. Bu onarımlardan birini gerçekleştiren Salih Bey’e ithafen Salih Bey Camii diye de adlandırılmaktadır. Bünyan Ulu Camii dört tarafı duvarlarla çevrili bir avlu içerisindedir. Yapı dışa oldukça kapalıdır ve bu görünüşü ile bir kaleye benzemektedir. Tüm cepheler iki sıra düz silme ile bitmektedir. Kesme taşla inşa edilen yapı dikdörtgen planlı ve ahşap tavanlı olup düz çatı ile örtülüdür. Yapının kuzeydoğu köşesinde payanda, kuzeybatı köşesinde minare yer almaktadır. Kare planlı payanda, üstte köşeleri pahlanarak onikigene dönüşmekte ve piramidal bir külahla sonlanmaktadır. Yapının aydınlatılması güney ve doğu cephelerinde ikişer, batı ve kuzey cephelerinde birer adet farklı ebat ve şekillerde pencerelerle sağlanmaktadır. Cepheler oldukça sade olup asıl süsleme kuzey cephesinin ortasında, cepheden yüksek ve dışa taşkın taç kapı üzerindedir. Taç kapının etrafını beş sıra bordür çevrelemektedir. Bu bordürlerde geometrik geçmeler ve bitkisel bezemeler kullanılmıştır. Bunların yanı sıra kıvrık dallar arasında görülen stilize aslan ve grifon başlarından meydana gelen figürlü süslemeler dikkati çekmektedir.

Kırşehir’de inşa ettirilen Âşık Paşa Türbesi (1322) mermer taşlı bir yapı olmasıyla önemli olduğu kadar simetrik kuruluşlu olmayan cephesi ve çadır biçimli kubbesiyle de farklı bir yapıdır (Görsel 5.55). Türbede cephe sol yana alınmış olup bunda yapı ile yol arasındaki konum rol oynamıştır. Anıtsal bir giriş bu cephede yer alırken cephenin ifadesinde de önemli bir etki yapmıştır. Bu durumuyla yapı, Anadolu Türk beylikleri kümbet, türbe yapılarından da ayrılmaktadır. Cephe düzeni kitabe önü ve saçak silmeleriyle oluşturulmuş bir çerçeve ile belirlenmiştir. Gene girişte istiridye biçimli nişin etrafında düğümlü örgü motifinden bir bordür yer almaktadır (Görsel 1).